ـ موعجیزەکانی "موسا" و باوەرهێنانی سیحربازەکان
ـ خۆڕاگرتنی "موسا" و شوێنکەوتوانی
ـ شانازی بەخۆکردنی (فیرعەون)
ـ موعجیزەکانی "موسا" و باوەرهێنانی سیحربازەکان
(فیرعەون) داوای لە "موسا" کرد بەڵگەیەک بۆ سەلماندنی ڕاستیی قسەکانی بخاتە ڕوو، "موسا"ش خێرا لەو کاتەدا داردەستەکەی دەستی فڕێ‌دایە سەر زەوی و یەکسەر بوو بە مارێکی گەورە کە بەڕاستی دەجووڵایەوە، هەروەها "موسا" دەستی لە گیرفانی دەرهێنا بەو سپێتی و پرشنگە بەتینانەی پێشانی دان.
(فیرعەون) و دەست و پێوەندەکانیشی دوای دیتنی ئەو موعجیزانە هەر بەردەوام بوون لەسەر بەدرۆخستنەوەی "موسا"و، ئەو دوو دیاردەیاشیان بە (سیحر) داناو پێیان لەسەر ئەوە داگرت گوایە "موسا" سیحربازێکی شارەزایەو مەبەستی لەم سیحربازی‌یەش دەرکردنی ئەمانە لە خاکی (میسر) تاکو خۆی بکات بە پادشای وڵاتەکەیان.
ئینجا (فیرعەون) لە ڕاوێژکارەکانی خۆی پرسی کە بۆ مەسەلەی "موسا" چی بکەن؟ ئەوانیش لەوەڵامدا گوتیان بۆ ماوەیەکی دیکەش (موسا و براکەی) لەلای خۆیان بهێڵنەوە هەتا دەنێرن بەدوای سیحربازەکانی خۆیان لە سەرانسەری وڵاتدا بۆ ئەوەی ئاماده‌ببن وڕوبه‌ڕویان ببنه‌وه بۆ لەبار بردنی مەعجیزەکەی "موسا".
سیحربازێکی زۆر کۆبونه‌وه له‌لای فرعون‌و گوتیان: ئه‌گه‌ر ئێمه سه‌رکه‌وتین چ پاداشتێکمان ده‌ده‌یته‌وه؟ (فرعون)یش گوتی: به‌ڵێ ئه‌گه‌ر ئێوه سه‌رکه‌وتوبون ئه‌وا ده‌بنه ده‌سته‌ی نزیکی خۆم.
وادەی ڕۆژی دیاری‌کراو بۆ پێک گەیشتنی (سیحربازەکانی فیرعەون) و "موسا" هاتە پێشەوە و جەماوەرێکی زۆریش لە خەڵکی ئەو وڵاتە ئامادە بوون، ئەو ڕۆژەش بە ڕۆژی خۆڕازاندنەوە (يوم الزينة) ناسرابوو. سیحربازەکان لە "موسا"یان پرسی: (ئایا یەکەم جار ئێمە دەست بە نمایشی سیحرەکانمان بکەین یان تۆ؟) "موسا" سووربوو لەسەر ئەوەی دەبێت ئەوان دەست پێ‌بکەن.
سیحره‌که‌شیان ئه‌وه‌بو که‌حه‌بل وگوریسیان هه‌بوو فڕێیاندا له‌به‌رچاو خه‌ڵکی وه‌کو مار ده‌جوڵایه‌وه، "موسا" که‌مێك ترس که‌وته دڵی یه‌وه، بەلام خوای گه‌وره پێی فه‌رمو مه‌ترسه تۆ سه‌رکه‌وتوده‌بیت، ئه‌وه‌ی که به‌ده‌سته‌وه‌یه فڕێی بدا هه‌رچیان کردوه به‌تاڵی ده‌کاته‌وه ئه‌وه‌ی که ئه‌وان کردویانه ته‌نها پڕوپاگه‌نده‌و فڕوفێلی سیحربازانە، سیحربازان هه‌رچی بکه‌ن سه‌رکه‌وتونابن و سیحره‌که‌یان به‌تاڵ ده‌بێته‌وه. "موسا"ش دارو دەستەکەی خۆی فڕێ‌دا و دەستبەجێ بوو بە مارێکی گەورەو کەوتە قوت دانی هەموو مارەکانی ئەوان و لە ماوەیەکی کەمدا هەموو درۆو چاوبەستی‌و فڕوفێڵیکیان لەکاری سێحربازی‌دا پووچەڵ کردەوە.
(فیرعەون) و گەلەکەی سەریان سوڕما و سیحربازەکانیش بۆیان دەرکەوت ئەوەی کە "موسا" ئەنجامی دا هەرگیز سیحر نێ‌یە، بۆیەش لەوێدا کڕنووشیان بۆ خودا برد و گوتیان: ئەوا ئێمە باوەڕمان بە خودای پەروەردگاری جیهانیان هێنا، بە خودای "موسا و هارون".
(فیرعەون) ویستی بەزین و شکستی پەردەپۆش بکات بۆ ئەم مەبەستەش بێ شەرمانە کەوتە هەڕەشە کردن لە سیحربازەکانی خۆی و گوایە "موسا" گەورەیانەو فێری سیحری کردوون و بۆیە بەسەریاندا زاڵ بوو و، پێی گوتن: (ئەرێ چۆن باوەڕتان بە "موسا" هێنا پێش ئەوەی داوای مۆڵەت لەمن بکەن؟). پاشان هەڕەشەی دەست بڕین و قاچ بڕینی لێ کردن، جگە لە هەڕەشەی لە قەنارەدان و هەڵواسینیان بە لقەکانی دارخورماوە.
سیحربازەکان لەوەڵامدا گوتیان: (ئێمە بۆلای پەروەردگارمان دەگەرێینەوە). ئینجا دەستیان کرد بە دوعاو پاڕانەوەو داوایان لە خودا کرد کە ئارامی‌یان پێ ببەخشێت بۆ بەرگەگرتنیان لەسەر سزاکانی (فیرعەون).
ئەمەی پێشووش بەشێکی دیکەی بەسەرهاتەکەیە لە قورئاندا کە خوادی گەورە تیایاندا فەرموویە:
{{قَالَ إِن كُنتَ جِئْتَ بِآيَةٍ فَأْتِ بِهَا إِن كُنتَ مِنَ الصَّادِقِينَ ﴿١٠٦﴾ فَأَلْقَىٰ عَصَاهُ فَإِذَا هِيَ ثُعْبَانٌ مُّبِينٌ ﴿١٠٧﴾ وَنَزَعَ يَدَهُ فَإِذَا هِيَ بَيْضَاءُ لِلنَّاظِرِينَ ﴿١٠٨﴾ قَالَ الْمَلَأُ مِن قَوْمِ فِرْعَوْنَ إِنَّ هَـٰذَا لَسَاحِرٌ عَلِيمٌ ﴿١٠٩﴾ يُرِيدُ أَن يُخْرِجَكُم مِّنْ أَرْضِكُمْ فَمَاذَا تَأْمُرُونَ ﴿١١٠﴾ قَالُوا أَرْجِهْ وَأَخَاهُ وَأَرْسِلْ فِي الْمَدَائِنِ حَاشِرِينَ ﴿١١١﴾ يَأْتُوكَ بِكُلِّ سَاحِرٍ عَلِيمٍ ﴿١١٢﴾ وَجَاءَ السَّحَرَةُ فِرْعَوْنَ قَالُوا إِنَّ لَنَا لَأَجْرًا إِن كُنَّا نَحْنُ الْغَالِبِينَ ﴿١١٣﴾ قَالَ نَعَمْ وَإِنَّكُمْ لَمِنَ الْمُقَرَّبِينَ ﴿١١٤﴾ قَالُوا يَا مُوسَىٰ إِمَّا أَن تُلْقِيَ وَإِمَّا أَن نَّكُونَ نَحْنُ الْمُلْقِينَ ﴿١١٥﴾ قَالَ أَلْقُوا فَلَمَّا أَلْقَوْا سَحَرُوا أَعْيُنَ النَّاسِ وَاسْتَرْهَبُوهُمْ وَجَاءُوا بِسِحْرٍ عَظِيمٍ ﴿١١٦﴾ وَأَوْحَيْنَا إِلَىٰ مُوسَىٰ أَنْ أَلْقِ عَصَاكَ فَإِذَا هِيَ تَلْقَفُ مَا يَأْفِكُونَ ﴿١١٧﴾ فَوَقَعَ الْحَقُّ وَبَطَلَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ ﴿١١٨﴾ فَغُلِبُوا هُنَالِكَ وَانقَلَبُوا صَاغِرِينَ ﴿١١٩﴾ وَأُلْقِيَ السَّحَرَةُ سَاجِدِينَ ﴿١٢٠﴾ قَالُوا آمَنَّا بِرَبِّ الْعَالَمِينَ ﴿١٢١﴾ رَبِّ مُوسَىٰ وَهَارُونَ ﴿١٢٢﴾ قَالَ فِرْعَوْنُ آمَنتُم بِهِ قَبْلَ أَنْ آذَنَ لَكُمْ إِنَّ هَـٰذَا لَمَكْرٌ مَّكَرْتُمُوهُ فِي الْمَدِينَةِ لِتُخْرِجُوا مِنْهَا أَهْلَهَا فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿١٢٣﴾ لَأُقَطِّعَنَّ أَيْدِيَكُمْ وَأَرْجُلَكُم مِّنْ خِلَافٍ ثُمَّ لَأُصَلِّبَنَّكُمْ أَجْمَعِينَ ﴿١٢٤﴾ قَالُوا إِنَّا إِلَىٰ رَبِّنَا مُنقَلِبُونَ ﴿١٢٥﴾ وَمَا تَنقِمُ مِنَّا إِلَّا أَنْ آمَنَّا بِآيَاتِ رَبِّنَا لَمَّا جَاءَتْنَا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَتَوَفَّنَا مُسْلِمِينَ ﴿١٢٦﴾ }} ألأعراف.
خۆڕاگرتنی "موسا" و شوێنکەوتوانی
دارو دەستەی (فیرعەون) سەرزەنشتیان کرد لەسەر ئەوەی چاوی نوقاندووە لەو دیاردەیەی کە (موسا و شوێنکەوتوانی) پەرستنی (فیرعەون و خواواندەکانی)یان فەرامۆش کردووە، بەڕای دارودەستەکەی (فیرعەون) دەبێتە هۆی بڵاوبوونەوەی فەسادی لەسەر زەوی. (فیرعەون)یش ئەوانی هێمن کردەوەو بەڵێنی دا لەسەر ئەوەی کە گوتی: دەبێت هەموو کوڕەکانیان بکوژم و ئافرەتەکانیشیان بۆ کۆیلایەتی بهێڵمەوە. ئیدی کەوتە هەڕەشەی زیاتر لێیان و توندکردنەوەی سزادانیان.
بێگومان (بنو اسرائیل)یش سکاڵای خۆیان لەلای "موسا" کرد ئەویش داوای لێ‌کردن ئارام بگرن لەسەر ئەو بەڵایەی تووشیان بووەو پێی گوتن: ئێوە بەو تەقواو (خۆپارێزی‌یەتان لە کوفرو گومڕایی) تکاو نزا لەلای خودا بکەن بەشکم خودا دوژمنەکانتان لەناوببات و بتانکات بە جێنشین لەسەر زەوی‌و لەو وڵاتەی بەڵێنی پێداون:
{{وَقَالَ الْمَلَأُ مِن قَوْمِ فِرْعَوْنَ أَتَذَرُ مُوسَىٰ وَقَوْمَهُ لِيُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ وَيَذَرَكَ وَآلِهَتَكَ قَالَ سَنُقَتِّلُ أَبْنَاءَهُمْ وَنَسْتَحْيِي نِسَاءَهُمْ وَإِنَّا فَوْقَهُمْ قَاهِرُونَ ﴿١٢٧﴾ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ اسْتَعِينُوا بِاللَّـهِ وَاصْبِرُوا إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّـهِ يُورِثُهَا مَن يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ ﴿١٢٨﴾ قَالُوا أُوذِينَا مِن قَبْلِ أَن تَأْتِيَنَا وَمِن بَعْدِ مَا جِئْتَنَا قَالَ عَسَىٰ رَبُّكُمْ أَن يُهْلِكَ عَدُوَّكُمْ وَيَسْتَخْلِفَكُمْ فِي الْأَرْضِ فَيَنظُرَ كَيْفَ تَعْمَلُونَ ﴿١٢٩﴾}} ألأعراف.
شانازی بەخۆکردنی (فیرعەون)
(فیرعەون) و هۆزەکەی دەستیان کرد بە پیلان دانان بۆ کوشتنی "موسا"، بەڵام پیاوێکی ئیماندار لە بنەماڵەی (فیرعەون) کە ئیمانەکەی شاردبۆوە، بەرگری لە "موسا" دەکات و بەئاشکرا پێیان دەڵێت کە نابێت پیاوێک بکوژن لەبەر ئەوەی دەڵێت (ألله پەروەردگارمە) و کەوتە ئامۆژگاری کردنیان لە بانگ کردنیان بۆ سەر ڕێگەی حەق و کەوتە گلەیی لێیان کە لە کاتێکدا ئەو بانگیان دەکات بۆ سەر ڕێ‌ی ئیمان و خوداناسی کەچی ئەوان داوا لەم دەکەن بێتە سەر ڕێ‌ی کوفرو بێ باوەڕی‌یەکەی خۆیان و ئاگاداریشی کردنەوە لەوەی کەوەختێک دێتە پێشەوە و یادی ئەو پەندو ئامۆژگاریانەی دەکەنەوەو. ئەمیش کاروباری خۆی هەر بەخودا دەسپێرێت.
(فیرعەون) هەر بەردەوام بوو لەسەر نەفامی و گومڕایی‌یەکەی‌و (دەستەڵاتی پادشایی)یش هۆش و هەست و نەستی لێ داگیرکردبوو و دەیگوت: من باشترم لەو کابرایە (مەبەستی لە موسا بوو)، من باشترم لەو پیاوە بێ دەستەڵاتە لاڵ و زمان گیراوەی کە خەریکە نەتوانێت تەعبیر لە واتەو مەبەستەکانی خۆی بکات!! ئەم کابرایە هیچ سیمایەکی سەرۆکایەتی تێدا دیار نی‌یە ئیدی چۆن دەتانەوێت شوێنی کەون بێ ئەوەی چەند بازنەیەکی زێڕی بۆ نێررابێتە خوارەوەو یان هیچ فریشتە (ملائکە)یەکی لەگەڵدا نی‌یە.
بەم قسە پووچەڵ و بەتاڵانە عەقڵ و هۆشی ئەو گەلەی بەیدەست کردو ئەوانیش گوێڕایەڵییان کردو ملکەچی بوون چونکە نەفام و گوێڕایەڵی‌ی فەرمانی خودایان نەدەکرد:
{{وَنَادَىٰ فِرْعَوْنُ فِي قَوْمِهِ قَالَ يَا قَوْمِ أَلَيْسَ لِي مُلْكُ مِصْرَ وَهَـٰذِهِ الْأَنْهَارُ تَجْرِي مِن تَحْتِي أَفَلَا تُبْصِرُونَ ﴿٥١﴾ أَمْ أَنَا خَيْرٌ مِّنْ هَـٰذَا الَّذِي هُوَ مَهِينٌ وَلَا يَكَادُ يُبِينُ ﴿٥٢﴾ فَلَوْلَا أُلْقِيَ عَلَيْهِ أَسْوِرَةٌ مِّن ذَهَبٍ أَوْ جَاءَ مَعَهُ الْمَلَائِكَةُ مُقْتَرِنِينَ ﴿٥٣﴾ فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ فَأَطَاعُوهُ ۚ إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْمًا فَاسِقِينَ ﴿٥٤﴾}} ألزخرف.
ژیانی موسا پێش پێغه‌مبه‌رایه‌تی به‌شی 1
ژیانی موسا پێش پێغه‌مبه‌رایه‌تی به‌شی 2
پێغه‌مبه‌رێتی موسا و هارون به‌شی 1
پێغه‌مبه‌رێتی موسا و هارون به‌شی 2
ژیان و خه‌باتی موسا و گه‌له‌كه‌ی
چاره‌نووسی فیرعه‌ون و گه‌له‌كه‌ی